W poniedziałek wejdą w życie duże zmiany w systemie rent z tytułu niezdolności do pracy. W większości kategorii świadczenia wzrosną, a większy nacisk zostanie położony na wspieranie osób, które mimo ograniczeń chciałyby pozostać na rynku pracy.
Nowe przepisy uproszczą system rent wraz z końcem miesiąca. Głównym celem jest wsparcie osób, które nie mają pełnej zdolności do pracy, ale mogą nadal być aktywne zawodowo.
„Dodajemy wsparcie w poszukiwaniu zatrudnienia, a wraz z tym wprowadzamy dodatek aktywizacyjny” – wyjaśniła Huld Magnúsdóttir, dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Tryggingastofnun). Nowy system wypłat zastąpi dotychczasowy, wprowadzając m.in. dodatkowe kategorie w ramach rehabilitacji i rent.
System zostanie uproszczony, wzrosną także limity dochodów wolnych od potrąceń, a ponadto pojawią się nowe grupy świadczeń. „Jeśli dana osoba zostanie zakwalifikowana do grupy z częściową niezdolnością do pracy – od 26 do 50 procent – otrzyma rentę częściową oraz pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia za pośrednictwem Urzędu Pracy. W tej kategorii przewidziano wyższe limity dochodów, które mają zachęcać do aktywności zawodowej”.
Osoby, które na koniec miesiąca mają już ważne orzeczenie o niezdolności do pracy, nie muszą podejmować żadnych działań. Ci, którzy złożą wniosek po 1 września, zostaną skierowani na kompleksową ocenę specjalistyczną. Jak informuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ostateczny wynik tej oceny zdecyduje o przyznaniu świadczeń.
Od 1 września 2025 roku osoby w wieku od 18 do 67 lat ubiegające się o rentę pełną lub częściową będą musiały przejść kompleksową ocenę specjalistyczną. To ujednolicony proces, który całościowo ocenia zdolność do aktywności zawodowej, uwzględniając sprawność, niepełnosprawność i stan zdrowia. Podstawą jest system ICF opracowany przez Światową Organizację Zdrowia.
Warunkiem skierowania na taką ocenę jest zakończona lub niemożliwa do przeprowadzenia rehabilitacja.
- 0–25% zdolności do pracy – prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy
- 26–50% zdolności do pracy – prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy
- Rehabilitacja nie została zakończona – możliwe prawo do świadczeń chorobowych i rehabilitacyjnych
- Ponad 50% zdolności do pracy – brak prawa do renty pełnej i częściowej
Wprowadzona zostanie nowa kompleksowa ocena specjalistyczna.
„Dotychczas orzeczenie o niezdolności do pracy miało charakter wyłącznie medyczny, natomiast w nowym systemie pod uwagę brane są także inne czynniki”. Analizowane będą m.in. warunki życia danej osoby, jej samoocena, a w proces zaangażowani zostaną również fizjoterapeuci i psychologowie. Celem jest uzyskanie pełniejszego obrazu sytuacji, aby trafniej ocenić jej możliwości i potrzeby.
Huld podkreśla, że duży nacisk położono na usprawnienie procesu przepływu informacji zarówno do pracowników systemu rentowego, jak i samych świadczeniobiorców. W całym kraju powstaną zespoły koordynacyjne, uruchomiona zostanie platforma dla specjalistów, a współpraca między instytucjami zostanie zacieśniona.
Osoby, które już mają ważne orzeczenie o niezdolności do pracy, nie muszą nic robić – automatycznie zostaną przeniesione do nowego systemu i uzyskają stałe prawo do renty. Nowi wnioskodawcy przejdą kompleksową ocenę specjalistyczną.
Nowa renta zastąpi dotychczasową rentę z tytułu niezdolności do pracy, gwarantowane minimum dochodowe oraz specjalny dodatek socjalny. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zapowiada, że w ramach nowego systemu zdecydowana większość obecnych świadczeniobiorców otrzyma wyższe wypłaty.
Pełna renta wyniesie 396 tysięcy koron bez dodatku mieszkaniowego lub 462 tysiące koron z dodatkiem mieszkaniowym. Będzie ona zależna od dochodów, z miesięcznym limitem dochodu wolnego od potrąceń w wysokości 100 tysięcy koron. Świadczenie zmniejszy się o 45 procent od nadwyżki ponad ten próg.
Osoby w wieku od 18 do 43 lat będą mogły otrzymać dodatek wiekowy, jeśli spełnią określone warunki.
