W nocy z 9 na 10 września nastąpiło wielokrotne naruszenie polskiej przestrzeni powietrznej w trakcie ataku Rosji na Ukrainę. „Jest to akt agresji, który stworzył realne zagrożenie dla bezpieczeństwa naszych obywateli” – czytamy w komunikacie wojska. Armia zaobserwowała kilkanaście obiektów, podjęto decyzję o ich neutralizacji, część zestrzelono.
Zestrzelenie rosyjskich dronów w polskiej przestrzeni powietrznej zmienia sytuację polityczną. Premier Donald Tusk poinformował, że strona polska złożyła do NATO wniosek formalny o uruchomienie artykułu 4 Traktatu Północnoatlantyckiego. Przekazał również, że jest to wspólna decyzja z prezydentem Karolem Nawrockim.
„To, że doszło do zestrzelenia tych dronów, które bezpośrednio zagrażały naszemu bezpieczeństwu, to jest oczywiście sukces naszych i natowskich wojskowych, ale to oczywiście zmienia też sytuację, sytuację polityczną” – powiedział premier podczas wystąpienia w Sejmie. „Dlatego te konsultacje sojusznicze, o których mówię, przybiorą, w tej chwili przybrały charakter wniosku formalnego o uruchomienie artykułu czwartego Traktatu Północnoatlantyckiego”.
Artykuł 4 Traktatu Północnoatlantyckiego dotyczy wspólnych konsultacji w gronie krajów natowskich, które można przeprowadzić, jeśli zdaniem któregokolwiek z państw NATO zagrożone będą integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo jego lub innego państwa NATO. Brzmi on:
„Strony będą się wspólnie konsultowały, ilekroć – zdaniem którejkolwiek z nich – zagrożone będą: integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo którejkolwiek ze Stron”.
Każde państwo członkowskie może formalnie powołać się na ten artykuł. Sytuacja zagrożenia zostaje wówczas omówiona i może (choć nie musi) spowodować podjęcie decyzji lub wspólne działanie państw Sojuszu Północnoatlantyckiego w odpowiedzi na poruszony problem.
„Konsultacje wzmacniają polityczny wymiar NATO, dając państwom członkowskim możliwość wyrażania opinii i zaprezentowania oficjalnych stanowisk. Nadaje również NATO aktywną rolę w dyplomacji prewencyjnej, zapewniając środki pomagające uniknąć konfliktu zbrojnego” – czytamy na stronie internetowej NATO.
Do dziś artykuł 4 NATO uruchamiano siedem razy. Konsultacje na wniosek Polski stanowiłyby użycie tego artykułu po raz ósmy. Polska wnosiła już o konsultacje dwukrotnie – pierwszy raz z Litwą i Łotwą w marcu 2014 roku po agresywnych działaniach Rosji w Ukrainie, a drugi raz z Bułgarią, Czechami, Słowacją, Rumunią i krajami bałtyckimi w lutym 2022 roku, w dzień rozpoczęcia rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
O sytuacji w Polsce szczegółowo piszą również dziennikarze RÚV.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Islandii apeluje do obywateli Islandii przebywających w Polsce o stosowanie się do poleceń władz i zwraca uwagę, że mimo otwarcia lotnisk mogą wystąpić opóźnienia w transporcie lotniczym. W poście na Facebooku informuje się, że sytuacja jest ściśle monitorowana, a osoby potrzebujące pomocy zachęca się do kontaktowania się z numerem alarmowym służby cywilnej +354-545-0112.
