Liczba odmów wstępu na międzynarodowym lotnisku w Keflavíku osiągnęła w tym roku rekordowy poziom 752, głównie z powodu wzmożonych kontroli granicznych. Policja w Suðurnes wezwała do ich dalszego zaostrzania i egzekwowania przepisów dotyczących przekazywania danych pasażerów. Oczekuje się, że wprowadzenie unijnych systemów, takich jak EES i ETIAS, w niedalekiej przyszłości doprowadzi do zwiększenia bezpieczeństwa granic.
Oprócz odmów, 14 cudzoziemców – pochodzących z Hiszpanii, Dominikany, Nigerii, Brazylii, Włoch, Mołdawii, Palestyny i Kolumbii – przebywa w areszcie za przemyt narkotyków. Wszyscy oni przybyli na Islandię z innych państw strefy Schengen.
Jak zaznaczono w niedawno opublikowanej rządowej strategii zarządzania granicami, zwiększona ochrona granic przez policję i działania przeciwko zorganizowanej przestępczości międzynarodowej doprowadziły do „znacznego wzrostu liczby przypadków deportacji i odmów wjazdu dla cudzoziemców, szczególnie na granicach”. Jak zauważono w dokumencie, 318 osobom odmówiono prawa wstępu do kraju w 2023 r., w porównaniu z 47 takimi przypadkami w 2022 r. „Wzrost liczby takich przypadków stanowi poważne wyzwanie, ponieważ skuteczna realizacja odpowiednich procedur może być trudna, a baza noclegowa na granicach jest ograniczona”.
W swoim oświadczeniu policja z Suðurnes wezwała przyszłą koalicję do zajęcia się kwestią granic, stwierdzając, że „oczekuje, że nowy rząd Islandii wzmocni i poprawi kontrole graniczne w nadchodzącej kadencji”.
Wśród problemów wymienionych przez policję w Suðurnes jest to, że przepisy prawa celnego wymagające od firm zajmujących się transportem pasażerskim, takich jak linie lotnicze, przedstawiania manifestów, nie były egzekwowane od czasu przystąpienia Islandii do układu z Schengen w 2001 roku. Obecnie brakuje informacji o 7% pasażerów wjeżdżających do kraju przez wewnętrzne granice strefy, co komplikuje kwestię ich ochrony.
„Oczekuje się, że wkrótce się to zmieni” – czytamy w oświadczeniu. „Szef policji ostro skrytykował fakt, że islandzkie przepisy dotyczące obowiązku dostarczania informacji nie były przestrzegane przez wiele lat. Kwestia ta dotyczy bezpieczeństwa narodowego, co wyraźnie dostrzegają osoby posiadające wiedzę i doświadczenie w ochronie granic”.
Jak zauważyła policja w Suðurnes, układ z Schengen opiera się na dwóch podstawowych zasadach – eliminacji indywidualnych kontroli na wewnętrznych granicach krajów strefy Schengen oraz środkach zaradczych, obejmujących przede wszystkim współpracę między europejskimi siłami policyjnymi, w celu zapewnienia bezpieczeństwa obywateli tej strefy.
„Zniesienie kontroli osobistych na granicach wewnętrznych ma na celu ułatwienie swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej, co jest kluczowym elementem czterech swobód UE dotyczących rynku wewnętrznego. Islandia stała się uczestnikiem tego systemu poprzez członkostwo w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG)”.
Pomimo rekordowej liczby odmów wstępu i krytyki dotyczącej nieprzestrzegania przepisów celnych policja w Suðurnes ma nadzieję, że wdrożenie dwóch nowych systemów poprawi kontrolę nad granicą.
Jako pierwszy wdrożony zostanie System Wjazdu/Wyjazdu (Entry/Exit System – EES) – zautomatyzowany system informatyczny mający na celu rejestrowanie podróżnych spoza strefy Schengen, w tym zarówno posiadaczy wiz krótkoterminowych, jak i osób zwolnionych z obowiązku wizowego, za każdym razem, gdy przekraczają oni zewnętrzną granicę UE.
Policja w Suðurnes stwierdziła, że wdrażanie systemu jest w toku i ma on zostać uruchomiony na początku przyszłego roku.
„Przygotowania w Islandii przebiegły pomyślnie Niezbędny sprzęt został już zainstalowany w hali przylotów na lotnisku w Keflavíku, a straż graniczna przeszła szkolenie w zakresie jego obsługi, które będzie kontynuowane do momentu uruchomienia systemu. EES niewątpliwie wzmocni kontrole na zewnętrznych granicach strefy Schengen” – czytamy w oświadczeniu.
Jako drugi wdrożony zostanie europejski system informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (European Travel Information and Authorisation System – ETIAS), który zostanie wprowadzony sześć miesięcy po systemie EES.
„Podobnie jak amerykański system ESTA, ETIAS odegra kluczową rolę w podnoszeniu poziomu bezpieczeństwa i nadzoru. Władze Islandii są dobrze przygotowane na nadchodzące zmiany, które mają na celu znaczne usprawnienie zarządzania granicami”.
Jak informuje RÚV, Ministerstwo Sprawiedliwości, we współpracy z Krajowym Komisarzem Policji, zaprezentowało w tym miesiącu nową czteroletnią strategię rządową dotyczącą zarządzania granicami oraz krajowy plan zintegrowanej kontroli granicznej. Czteroletnia strategia i krajowy plan obejmują następujące środki:
- nacisk na zwalczanie przestępczości zorganizowanej poprzez rozszerzoną współpracę międzynarodową
- skuteczniejsze monitorowanie osób nielegalnie przebywających w kraju
- instalacja systemów biometrycznych i rozpoznawania twarzy na lotnisku w Keflavíku
- utworzenie specjalnego ośrodka kontroli w pobliżu lotniska w Keflavíku w celu zapewnienia humanitarnego i skutecznego rozpatrywania wniosków o azyl (osoby będą przebywać w ośrodku do siedmiu dni w celu sprawdzenia ich przeszłości i stanu zdrowia)
- przyspieszenie wydalania osób, wobec których brak jest podstaw prawnych do pozostania na terytorium Islandii
- poprawa reakcji na nieautoryzowane przekroczenie granicy
