Saga o lodowcach Islandii: Langjökull
Drugi co do wielkości lodowiec w Islandii zajmuje powierzchnię 935 kilometrów kwadratowych, osiągając szerokość 20–50 km oraz długość około 50–80 km, według różnych źródeł. Langjökull (lang – długi, jökull – lodowiec) ma pokrywę lodową o grubości około 580 m, a jej objętość szacuje się na 195 kilometrów sześciennych. Przyciąga nie tylko glacjologów oraz badaczy podlodowcowych wulkanów, ale także wzbudza zainteresowanie turystów – w szczególności dzięki tunelowi, wydrążonemu specjalnie dla żądnych niecodziennych doznań podróżników.
Lodowy krajobraz
Langjökull znajduje się w zachodniej części wyspy, ponad 150 kilometrów na północny-wschód od stolicy. Lodowiec przykrywa teren zwany Hyaloclastite, powstały w wyniku działań wulkanicznych. Pod Langjökull rozciągają się systemy wulkaniczne, kaledry są łatwo rozpoznawalne, gdy ogląda się lodowiec z góry. Najpopularniejszym obszarem jest region Hveravellir z ciepłymi wodami i przyjemnie wysoką temperaturą. Zlokalizowany jest na wschodnich krańcach lodowca.
Jeden z systemów wulkanicznych powstał ponad 7800 lat temu, w trakcie zlodowacenia, gdy niektóre wulkany tarczowe połączyły się w system, obejmujący dzisiejszy region górski – Kjalhraun. Mniejszy system wulkaniczny zlokalizowany jest w regionie północno-zachodnim lodowca w Arnarvatsheidi. Przed tysicącem lat kratery tego systemu utworzyły pole lawowe Hallmundarhraun, obejmujące obszar około 50 km na zachód od lodowca, opadające w stronę doliny rzeki Hvíty.
W krajobrazie lodowca widoczne są też wierzchołki pofałdowanych gór, które wystają ponad pokrywę lodu, co widać szczególnie w jego wschodnim rejonie, naznaczonym szczytami: Hyrningur (1320 m), Peturshorn (1358 m), Fjallkirkja (1248 m) i Thursaborg (1315 m). Wznoszą się wysoko, przypominając potężne filary skalne, sięgające niemal nieba. Obszar wokół Langjökull jest równie surowy. Pobliskie góry niejako bronią dostępu do lodowca i jego tajemnic.
Źródło okolicznych wód
Langjökull zasila wiele zbiorników wodnych. W lodowcowym jeziorze Hvítárvatan znajdują się źródła Białej Rzeki, popularnej Hvíty w prowincji Árnessýsla, która płynąc przez 40 km, nagle gwałtownie spada z przewyższenia, tworząc malowniczy wodospad Gullfoss. Jezioro Hvítárvatan, znajduje się przy wschodniej części Langjökull, a konkretnie u wylotu Nordurjökull. Woda z lodowca nadaje jeziornej toni wyjątkowy kolor.
Lodowiec zasila również gorące źródła w rejonie rzeki Hvítá w obszarze Borgarfjörður. Głównym źródłem wody rzeki jest Eiríksjökull, jednak wiele gorących źródeł paradoksalnie pozyskuje wodę właśnie z lodowca Langjökull. Woda z jego monolitu płynie pod powierzchnią, docierając aż na południe do jeziora Thingvallavatn, pojawiając się też w źródłach w okolicach jeziora. Kilka rzek płynących na północ do zatoki Húnaflói również ma swoje źródła w tym lodowcu.
Jedyne takie miejsce na świecie
Langjökull daje niepowtarzalną okazję do poznania wnętrza lodowca. Stało się to możliwe dzięki dwójce wizjonerów, którzy podjęli się realizacji śmiałego projektu. Baldvin Einarsson oraz Hallgrimur Örn Arngrímsson, lokalni przewodnicy po Langjökull, zapragnęli pokazać lodowiec od środka. Konieczne było wydrążenie w grubym, lodowym monolicie tunelu. Zaangażowano do projektu geofizyków, inżynierów oraz gacjologów, którzy po przeanalizowaniu terenu podjęli decyzję o stworzeniu lodowego korytarza. Kilkanaście miesięcy trwały prace, zwieńczone 19 czerwca 2015 roku otworzeniem wrót do wnętrza lodowca.
Tunel znajduje się 30 metrów pod powierzchnią lodowca i ma długość 450 metrów. Nie jest to jednak wąski korytarz, a wykute z prawdziwym rozmachem lodowe przejście. Spacer zajmuje ok. 40–60 minut, w trakcie których przewodnik opowiada o lodowcach, poruszając także problem globalnego ocieplenia oraz jego wpływu na planetę. Wnętrze lodowca można zwiedzać tylko w zorganizowanych grupach. Początek przygody zaczyna się w basecampie, do którego prowadzi żwirowa droga o długości 40–50 km. Od tego miejsca turyści przemieszczają się w specjalnych pojazdach z 300-litrowymi bakami paliwa i silnikami o mocy 400 koni mechanicznych.
Nie wiadomo jednak, jak długo jeszcze odwiedzający będą mogli cieszyć się możliwością zwiedzania tego tunelu, jedynej takiej atrakcji turystycznej na świecie. Lodowiec znajduje się w stałym ruchu, co może w późniejszej perspektywie doprowadzić do zniszczenia wydrążonego korytarza. W zależności od uwarunkowań naturalnych może to potrwać 10–20 lat.
M.D.
