Dziś, 2 maja obchodzimy Dzień Polonii i Polaków za Granicą ustanowiony przez Senat RP w 2002 roku w uznaniu wkładu Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości i pomoc w najtrudniejszych momentach. Działania Polaków za granicą doceniano już w czasach przedwojennych – pierwszy zjazd Polonii odbył się w 1934.
Jest to także Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, święto, które wprowadzone zostało na mocy ustawy z 20 lutego 2004 roku.
Ten dzień to dobra okazja do refleksji nad własną tożsamością i wartościami narodowymi. Tym bardziej, że jutro obchodzimy 227. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.
Uchwalona 3 maja 1791 roku była pierwszą ustawą zasadniczą regulującą ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że była pierwszą konstytucją w Europie i drugą na świecie, po konstytucji amerykańskiej z 1787 r. Wyprzedziła trzecią na świecie konstytucję francuską.
Według współautorów Konstytucji 3 Maja Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była ona „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny” – przetrwała 14 miesięcy, a Polska po III rozbiorze w 1795 r. zniknęła z map Europy.
Jednak przez 123 lata rozbiorów konstytucja przypominała o walce o niepodległość, którą Polska odzyskała w listopadzie 1918 roku. Odbudowę młodego państwa przerwało rozpętanie straszliwej wojny. Pakt Ribbentrop-Mołotow miał tajną klauzulę o podziale między siebie sąsiednich krajów, mających własne stolice, rządy i parlamenty. Polskę zaatakowały armie dwóch dyktatorów: Hitlera 1 września i Stalina 17 września. Polska poniosła podczas II wojny światowej największe procentowo straty osobowe: zginęło 6 milionów polskich obywateli (22,2 %).
Ponad tysiąc lat burzliwej historii Polski to morze krwi oddanej w walce o wolność i niepodległość.
Młode pokolenia powinny pamiętać o zbrodni katyńskiej, jednej ze zbrodni stalinizmu, egzekucji 22 tys. Polaków, w tym ponad 10 tys. oficerów zabitych strzałami w tył głowy przez radziecką policję polityczną NKWD wiosną 1940 roku.
Europa powinna pamiętać o dwustu tysiącach ludzi poległych w 1944 roku w powstaniu warszawskim, w mieście skazanym na zagładę przez dwóch wspólników: Hitlera i Stalina.
Po II wojnie światowej Polska dostała się w sferę wpływów ZSRR. Jej terytorium zmniejszyło się z 389,72 km do 312,6 tysięcy km², a wymianie uległa niemal 1/2 wszystkich ziem. Takie były ustalenia wielkiej trójki z Poczdamu (17 lipiec-2 sierpień 1945). W socjalistycznej Polsce obchody Konstytucji 3 Maja były zabronione od 1946 r., a próby manifestowania były często tłumione przez milicję. Oficjalne obchody wróciły na krótko w maju 1981 r. dzięki Solidarności.
Obchody znów stały się zabronione po wprowadzeniu w Polsce 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego. Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990 po upadku komunizmu w 1989 r.
To Polska zapoczątkowała zmiany polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej, tzw. Jesień Ludów, która obejmowała także Węgry, Niemiecką Republikę Demokratyczną, Bułgarię, Czechosłowację i Rumunię.
Oddajmy hołd wszystkim, dla których honor i ojczyzna były największą wartością.
Ja taki hołd chcę oddać bratu mojego dziadka, który służył ojczyźnie najpierw jako żołnierz, ochotnik, w 1914 roku a potem wziął udział w słynnej bitwie warszawskiej, znanej jako „cud nad Wisłą” w 1920 r. Wrócił z niej w randze kapitana. Bitwa warszawska uznawana jest za jedną z 18 przełomowych bitew w historii świata – zatrzymała ekspansję bolszewicką na Polskę i Europę. Aleksander zginął potem bohatersko w obronie Warszawy 19 września 1939 r. Jego córka dwudziestojednoletnia sanitariuszka Kalina zginęła 11 września 1944 r. podczas powstania warszawskiego (8. Kompania batalionu „Kiliński” Armii Krajowej).
Polska jest dziś znów wolnym krajem, a w 1999 roku stała się członkiem NATO, co jest gwarancją jej bezpieczeństwa.
Polonio wszystkiego najlepszego! Czcijmy nasz dzień.
Według różnych statystyk do polskich korzeni przyznaje się od 15 do 20 milionów osób na całym świecie, w Islandii może to być prawie 18 tysięcy.
Alexander Witold Bogdanski (Witek Bogdański)
Prezes Stowarzysznia Polonii Islandzkiej
