W najbliższy piątek, 8 marca o godzinie 10:00, pracownicy zajmujący się sprzątaniem i utrzymywaniem czystości i porządku w hotelach odejdą od pracy. Rozpocznie się strajk, który ma na celu wywalczenie lepszych warunków dla pracowników. Co to jednak oznacza? Poniżej znajdziecie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane ze strajkiem.
1. Czym jest strajk?
Strajk to po prostu wspólne zaprzestanie pracy, w celu wynegocjowania lepszych warunków zatrudnienia. Strajki przybierają różne formy. Mogą być ograniczone do jednego miejsca pracy i trwać krótką chwilę (tzw. cutbacks), – ale na przykład tzw. strajk generalny obejmuje wszystkie osoby zrzeszone w związku zawodowym i nie ma ustalonej daty końcowej. Akcje strajkowe – ciągłe lub epizodyczne – mogą trwać aż do momentu spełnienia żądań pracowniczych. Decyzja o rozpoczęciu strajku jest podejmowana wspólnie przez osoby należące do związku. Po rozpoczęciu strajku związek wspiera pracowników w ich działaniach i pomaga je koordynować.
2. Po co strajkujemy?
Na Islandii nie ma płacy minimalnej gwarantowanej przez parlament. Zamiast tego, raz na kilka lat przedstawiciele pracowników i pracodawców siadają do rozmów i negocjują warunki zatrudnienia na następny rok, co kończy się podpisaniem tzw. umów zbiorowych. Niestety w tych rozmowach pracodawcy – jako osoby kontrolujące firmy – mają z reguły silniejszą pozycję. Dlatego, żeby móc godnie żyć, pracownicy wielokrotnie byli zmuszeni do podjęcia akcji strajkowych Podwyżki płac, prawo do płatnego urlopu, płatne nadgodziny, regulacje czasu pracy i wiele innych – to prawa wywalczone w strajkach przez pracowników na Islandii.
Jeżeli w Twoim miejscu pracy te prawa są łamane – skontaktuj się z biurem Efling.
3. Czy strajkowanie jest legalne?
Strajki są legalne – stanowi o tym prawo o związkach zawodowych i sporach pracowniczych. Całość ustawy w języku islandzkim można przeczytać tutaj. Zgodnie z tymi regulacjami związek zawodowy nie ma prawa ogłosić strajku w trakcie obowiązywania starej umowy zbiorowej. Można to zrobić tylko po jej wygaśnięciu i po tym jak rozmowy za pośrednictwem tzw. mediatora stanu (ríkissáttasemjari) nie przyniosą porozumienia. Po wyczerpaniu tych dróg mediacji związek zawodowy jest zobligowany do ogłoszenia referendum strajkowego. Każda osoba zrzeszona może wziąć w nim udział.
4. Kto podejmuje decyzję o podjęciu strajku – krok po kroku
Decyzja o podjęciu strajku jest podejmowana demokratycznie w referendum strajkowym zwykłą większością oddanych głosów (np. 5001 z 10 000 głosujących). Informacja o referendum i sposobie oddawania głosów jest przekazywana wszystkim osobom zrzeszonym – dodatkowe informacje są też dostępne w siedzibie związku (Guðrúnartún 1, 3 piętro).
Po podliczeniu głosów decyzja referendalna jest przekazywana na ręce komitetu negocjacyjnego (tego samego, który uczestniczył w rozmowach z pracodawcami) i to on decyduje o tym czy podstawy do ogłoszenia strajku są wystarczające. Jeżeli decyzja jest pozytywna – komitet informuje mediatora stanu i przedstawicieli pracodawców o rozpoczęciu strajku z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem.
Komitet negocjacyjny może też zadecydować o opóźnieniu strajku i ogłosić to co najmniej z trzydniowym wyprzedzeniem. Strony sporu mogą też zdecydować (za obopólną zgodą) o opóźnieniu lub odwołaniu strajku.
5. Czy za udział w strajku grozi zwolnienie?
Udział w legalnie zwołanym strajku jest wprost chroniony przez islandzkie prawo. Pracodawcy nie mają prawa Cię za to zwolnić. Po zakończeniu strajku wszystkie osoby wracają do swoich miejsc pracy.
6. Czy mogę odmówić wzięcia udziału w strajku?
Jeżeli strajk został zatwierdzony i zwołany zgodnie z procedurą wszystkie osoby zrzeszone w związku są zobligowane wziąć w nim udział. Indywidualna rezygnacja ze strajku jest zabroniona i nazywa się łamaniem strajku. Związki zawodowe mają prawo organizować pikiety – fizyczne blokady wejść do miejsca pracy – żeby uniemożliwić łamistrajkom pracę.
7. Czy w trakcie strajku dostaję wynagrodzenie?
W trakcie strajku pracodawcy nie muszą płacić wynagrodzenia osobom przez siebie zatrudnionym. Zamiast tego związki zawodowe przekazują osobom zrzeszonym rekompensaty z własnych, specjalnych funduszy. Wysokość tych wypłat i warunki ich realizacji są ustalane oddzielnie w każdym związku zawodowym.
8. Czy mogę szukać nowej pracy w trakcie trwania strajku?
Związek pracodawców – SA – zabronił swoim firmom zatrudnienia osób, które strajkują przeciwko którejkolwiek z firm zrzeszonych. Podjęcie tymczasowej pracy może też skutkować utratą prawa do ww. rekompensaty wypłacanej przez związki zawodowe.
9. Co pracodawcy mogą zrobić w związku ze strajkiem?
Jeżeli pracodawcy chcą iść w zaparte, mogą odpowiedzieć tzw. lockoutem (wym. lokałtem). Lockout oznacza, że pracodawca nie dopuszcza osób zatrudnionych do wykonywania pracy i nie wypłaca im wynagrodzeń. Lockouty są rzadkie, ale zgodne z prawem o związkach zawodowych i sporach pracowniczych. Lockout nie jest tym samym co zwolnienie – po zakończeniu lockoutu wszystkie osoby wracają na swoje miejsca pracy.
10. Czy strajk może być zakazany?
Ruch pracowniczy uznaje wszystkie akty legislacyjne zakazujące strajków za łamanie prawa pracy. Pomimo tego Islandzki parlament wielokrotnie używał specjalnych regulacji prawnych w celu zakończenia strajków. Nierzadko towarzyszyły temu argumenty o szkodach wyrządzonych ekonomii przez akcje strajkowe – zupełnie jakby realne obniżki pensji nie uderzały w podstawy finansowe kraju. Co więcej – po zakazaniu strajku islandzki rząd wielokrotnie decydował arbitralnie o nowych warunkach zatrudnienia albo przekazywał stronom sporu treść kompromisu, bez możliwości renegocjacji.
Z reguły jednak strajki nie podlegają dodatkowej regulacji – ma to miejsce głównie w wypadku akcji strajkowych trwających przez długi okres czasu, jako że strajk jest ostatnim narzędziem dla ruchu pracowniczego.
Efling
