Drodzy czytelnicy, na łamach Iceland News Polska co jakiś czas pojawiać się będą artykuły i felietony poświęcone wychowaniu dzieci w „obcym kraju”, czyli poza ich krajem ojczystym, w tym przypadku w Islandii.
Autorem artykułów jest psycholog Katarzyna Kudrzycka, w Szkole Polskiej w Reykjaviku prowadząca konsultacje psychologiczne dla rodziców oraz dzieci oraz będąca gościem wykładającym na bezpłatnych spotkaniach z rodzicami, prowadzonych przez Magdalenę Elísabet Andrésdóttir.
Pierwszy artykuł w nowej serii jest poświęcony problemowi dwujęzyczności. Zachęcamy was do czytania oraz dzielenia się z Nami i resztą czytelników, waszymi doświadczeniami w tym temacie.
Czym jest dwujęzyczność?
Najkrócej mówiąc, dwujęzyczność polega na posługiwaniu się dwoma językami. Wyróżnia się dwa rodzaje dwujęzyczności: zrównoważoną – gdy stopień kompetencji w obu językach jest taki sam i pełną – gdy kompetencja językowa i komunikacyjna są rozwinięte w obu językach zarówno w mowie jak i w piśmie. Wynika z tego, że można być dwujęzycznie zrównoważonym ale nie w pełni, jeśli na przykład nie ma się opanowanej sztuki pisania i czytania.
Została przyjęta teoria, że zwykle zachowujemy się inaczej w otoczeniu jednojęzycznym niż dwujezycznym. W tym pierwszym staramy się „wygasić ” swój drugi język, a w tym drugim posługujemy się obiema formami języka mieszanego i pożyczkami. Dzieje się tak pomimo wyboru jednego z dwóch języków jako głównego środka komunikacji. Często bawią nas ludzie, którzy zastępują polski wyraz angielskim np. „Ale miałem/am dzisiaj focus…”. Widać często jest to poza naszą kontrolą i świadczy o przystosowaniu naszego mózgu do operowania dwoma językami. Jest to jeden z wyznaczników dwujęzycznego umysłu.
Jakie są korzyści dwujęzyczności?
Korzyści dla rozwoju intelektualnego.
Jak wskazują wyniki badań nad dwujęzycznością, które prowadzone są w wielu zakątkach świata, dwujęzyczne dzieci, lepiej niż ich jednojęzyczni rówieśnicy radzą sobie z planowaniem, myśleniem abstrakcyjnym i wychwytywaniem istotnych informacji. Dzieci takie są bardziej kreatywne i łatwiej uczą się kolejnych języków. Oczywiście musi zostać spełniony warunek, że dziecko opanowało język w takim samym stopniu jak jego zagraniczni rówieśnicy i nie ma problemów wynikających z nieprzystosowania językowego do środowiska. Dlatego ważne jest aby rodzice zachęcali dziecko i pomagali mu w nauce języka obcego. W przypadku dzieci sam proces przyswajania i uczenia się języka nie jest taki trudny jak u dorosłych. Dziecko najbardziej potrzebuje wsparcia rodziców oraz motywacji płynącej ze współpracy, pochwał, nagród lub innych korzyści, które zmotywują je do nauki.
Korzyści dla rozwoju emocjonalnego.
Zachowanie języka i przyswojenie dziedzictwa kulturowego obojga rodziców, odgrywa niezwykle istotną rolę w procesie kształtowania się tożsamości i poczucia przynależności młodego człowieka. Dorastanie w atmosferze poszanowania kultury i języka rodziców jest niezbędne dla samoakceptacji i budowania pewności siebie.
Korzyści dla rozwoju społecznego i kulturowego.
Dzieci posługujące się biegle dwoma językami łatwiej odnajdują się w różnych sytuacjach społecznych i potrafią analizować rzeczywistość z różnych perspektyw kulturowych. Są one w stanie lepiej zrozumieć kultury krajów, których językami się posługują. Dzięki temu są bardziej otwarte i tolerancyjne wobec różnorodności na świecie. W dzisiejszych czasach globalizacji gdzie możliwość przemieszczania się i poznawania ludzi z różnych zakątków świata jest bardzo możliwa to rozwiniecie przez dziecko wymienionych wyżej właściwości jest istotne dla jego przyszłości.
Korzyści ekonomiczne.
Znajomość dodatkowych języków często niesie ze sobą również dodatkowe korzyści zawodowe i finansowe – szerzej otwiera rynek pracy. Ponadto, osoby dwujęzyczne, jak już wspomniano, łatwiej uczą się kolejnych języków, co jest dodatkowym atutem.
Jak widać z dwujęzyczności dziecko może czerpać duże korzyści dla rozwoju wewnętrznego, kontaktów z innymi jak i w tworzeniu swojej przyszłości. Jednak proces uczenia się drugiego języka nie zawsze przychodzi z łatwością i dziecko może napotkać takie trudności jak:
Mieszanie języka,
– podczas uczenia się drugiego języka maluch będzie się bawił nim celowo zastępując jedne słowa drugimi. Może tworzyć własne słówka z połączenia dwóch języków upierając się przy tym, że to jest to jedno właściwe. Dobrze jest wtedy pochwalić dziecko za to, że uczy się drugiego języka i utwierdzić go w przekonaniu, że jest to ważne ale równocześnie powiedzieć to samo w języku polskim i zwrócić uwagę na to, że to ta forma jest poprawna.
Niechęć i opór w stosunku do drugiego języka,
– czasem dziecko jest zamknięte na nowy język i nie może przebrnąć przez barierę strachu przed nowością. Wstydzi się posługiwać drugim językiem w obawie przed oceną ze strony otoczenia. Sam fakt przeprowadzki w nowe miejsce jest dla dziecka trudny i długo zajmuje mu oswojenie się z sytuacją. Taka blokada wywołuje dużo stresów związanych z przeżywaniem „niepasowania” do środowiska. W takim przypadku rodzic powinien porozmawiać z wychowawcami dziecka w szkole lub przedszkolu o możliwości zorganizowania dodatkowych zajęć z języka. Warto również zachęcać dziecko do wspólnej zabawy językowej (gry, kolorowe obrazki, kreskówki w obcym języku). Rodzice także powinni wykazywać pozytywny stosunek do obcej kultury i języka tak aby ich dziecko mogło wziąć ich za swój wzorzec zachowania.
Dziecko późno zaczyna mówić,
– najczęściej jest to spowodowane tym, że maluch słysząc dwa języki jednocześnie nie jest w stanie wypracować w sobie odpowiednich struktur mózgowych, które odpowiadają za posługiwanie się językiem. Po prostu dziecko napotykając różnice w akcencie i słownictwie nie może ruszyć z miejsca, bo dużo uwagi i energii poświęca na rozpoznawanie różnic i rozgryzanie problemu. W takich wypadkach zaleca się bardzo dużo mówić i czytać dziecku w języku w którym chcielibyśmy się z nim komunikować (najlepiej język ojczysty). Dzięki temu dziecko obierze dany język, za ten którym chce się posługiwać i to na nim skupi swój wysiłek i uwagę. Oczywiście w niektórych wypadkach opóźnienie w mówieniu może być spowodowane jakimiś problemami zdrowotnymi natury biologicznej lub psychologicznej dlatego warto skonsultować się z lekarzem specjalistą.
Zjawisko dwujęzyczności jest bardzo rozpowszechnione i obecnie dotyczy znacznej części dzieci na świecie. Powstało wiele programów wspomagających dzieci i rodziców w procesie uczenia się i przyswajania drugiego języka. Warto jest poświęcić uwagę swojemu maluchowi, w tej trudnej dla niego ale jakże ważnej na przyszłość przeprawie. Pamiętajmy również, że dla dziecka rodzic jest w pierwszych latach życia najważniejszym przykładem więc jego postawa i działanie będą wzorami do naśladowania dla najmłodszych.
Autor: psycholog Katarzyna Kudrzycka