Przy współpracy Instytutu Meteorologii i Uniwersytetu Islandzkiego powstają modele przepływu lawy pochodzącej z erupcji, która rozpoczęła się w Geldingadalur 19 marca i trwa nieprzerwanie od prawie trzech miesięcy. W tym czasie erupcja kilkakrotnie zmieniała rytm. Kolejne kratery otwierają się i zamykają, strumienie lawy zmieniają natężenie przepływu oraz zmienia się ich skład. Erupcja stała się poważnym wyzwaniem dla naukowców, zwłaszcza jeśli chodzi o przewidywanie kanałów rozpływu lawy.
Instytut Meteorologii i Uniwersytet Islandzki współpracowały nad wykorzystaniem i rozwojem modeli przepływu lawy w ramach projektu finansowanego przez Fundusz Badawczy RANNÍS. Tego typu modele zostały po raz pierwszy użyte podczas erupcji w Holuhraun przed sześciu laty.
„Uważamy, że podczas erupcji w Fagradalsfjall modele przepływu lawy naprawdę się sprawdziły” – mówi Sara Barsotti, dyrektor ds. wulkanów w Islandzkim Instytucie Meteorologicznym. „Pomagają one ratownikom ocenić, która infrastruktura jest potencjalnie zagrożona z powodu przepływu lawy, a także kontrolować ruch i zwiększyć bezpieczeństwo ludzi”.
Tak długo jak będzie trwała ta erupcja, ważne jest przewidywanie możliwych zagrożeń i ewentualnych szkód. Obecnie uwaga naukowców skupia się na dolinie Nátthaga na południe od miejsca erupcji i na potencjalnym przepływie lawy stamtąd na Suðurstrandarvegur i obszar w dół do morza.
„Jeśli chodzi o przewidywanie zachowania sił natury, to zawsze istnieje znaczna niepewność” – mówi dr Gro Birkefeldt Møller Pedersen, specjalistka ds. badań na Uniwersytecie Islandzkim, która kierowała wspólnym projektem Uniwersytetu i Instytutu Meteorologii. „Mimo że przepływy lawy są stale mierzone, należy wziąć pod uwagę ich nieregularność i ciągłe zmiany kanałów, którymi płynie lawa. Niektóre z nich znajdują się teraz pod zastygniętą już skorupą. Próbując przewidzieć, czy i kiedy lawa może przepłynąć przez Suðurstrandavegur, a następnie w dół do morza, trzeba wziąć pod uwagę czas, jaki zajmie lawie wypełnienie doliny Nátthaga.”
Model przedstawia dwa scenariusze możliwego przepływu lawy na południe od doliny Nátthaga. W pierwszym zakłada się przepływ lawy w wielkości 3,1 km3, a w drugim 29 km3.
