Podczas wybuchu wulkanu, na powierzchnię Ziemi lub do atmosfery wydostają się różnego rodzaju materiały wulkaniczne takie jak np. magma, substancje lotne, do których zaliczamy różnego rodzaju gazy, parę i pył.
Erupcja wulkanu to potężny wybuch gazów, najczęściej dwutlenku siarki (jest to gaz o ostrym duszącym zapachu, który drażni drogi oddechowe). W dopuszczalnym stężeniu jest on wykorzystywany np. w przemyśle żywieniowym do konserwowania owoców, co zapobiega ich ciemnieniu i chroni przed wilgocią i pleśnią. W żywności określany jest on jako konserwant E220.
U osób wrażliwych może wywołać nudności, bóle głowy i biegunkę. Dwutlenek siarki w dużym stężeniu może także wywołać astmę, skurcze i zapalenie oskrzeli.
Następnym gazem, który występuje podczas erupcji wulkanu jest dwutlenek węgla (jest to bezbarwny i bezwonny gaz), który jest produktem spalania i oddychania.
Rośliny wykorzystują ten gaz w procesie fotosyntezy. Występuje on w kopalniach, cukrowniach, gorzelniach, wytwórniach win, silosach zbożowych i studzienkach kanalizacyjnych.
W małych stężeniach nie jest trujący, natomiast w większym stężeniu jest szkodliwy dla zdrowia. Może powodować kwasicę oddechową ( jest to choroba która rozwija się w następstwie upośledzonego wydalania dwutlenku węgla przez płuca co powoduje wzrost stężenia kwasu węglowego w płynie międzykomórkowym i obniżenie ph krwi, co może doprowadzić do obrzęku mózgu.
Podczas wybuchu wulkanu ulatnia się również kwas solny, cząstki siarczanu a nawet rtęć.
W popiele wulkanicznym jest jednak najwięcej krzemionki krystalicznej, która może wywołać krzemicę. Jest to rodzaj pylicy płuc (przewlekła choroba układu oddechowego) wywołana długotrwałym wdychaniem pyłów.
Po erupcji wulkanu, pył jeszcze długo unosi się w powietrzu i są to leciutkie drobne cząsteczki popiołu, skal i szkła, które jeszcze na długo po wybuchu unoszą się w powietrzu.
Jednak zarówno pył oraz gazy wydostające się z krateru stwarzają zagrożenie tylko w bezpośredniej bliskości z wulkanem. Wdychane pyłu wulkanicznego grozi poparzeniem dróg oddechowych.
Jak wynika z badań naukowych, pył wulkaniczny nie stanowi zagrożenia dla zdrowia lub życia osób, które nie mieszkają w pobliżu wulkanu lub nie przebywają tuż przy kraterze.
Światowa Organizacja Zdrowia przestrzega przed działaniem pyłu na układ oddechowy, ale dotyczy to głównie osób chorych na astmę, cierpiących na przewlekłą chorobę płuc, alergików i osób z dolegliwościami oskrzelowymi.
Te osoby mogą mieć kłopoty z oddychaniem, może dojść do podrażnienia śluzówki gardła i nosa. Może także występować suchy kaszel a nawet ból przy oddychaniu. Pył wulkaniczny jak każdy popiół może podrażnić także oczy, ale w większości przypadków są to dolegliwości przemijające i nie powodują trwałych szkód. Oczy mogą być wtedy przekrwione, łzawić i mogą być nadwrażliwe na światło, co może wywołać tzw. zapalenie spojówek.
Wystąpienie tych objawów zależy od bardzo wielu czynników, między innymi od ilości wydostających się cząsteczek pyłu i gazów do powietrza. Również kierunku, siły wiatru i deszczu.
Jeżeli mówimy o erupcji na Holuhraun, to duże stężenie dwutlenku siarki, które pochodzi z tego wybuchu może być niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia ludzi. Z tego też powodu, zamknięto obszar położony w pobliżu erupcji.
Szczególnie narażone na to zanieczyszczenie są osoby cierpiące na astmę lub schorzenia układu oddechowego. Ci ludzie powinni zachować środki ostrożności i reagować na pierwsze symptomy zatrucia. Osoby mieszkające lub znajdujące się w okolicach gdzie stężenie gazów jest znacznie większe, powinny ograniczyć wychodzenie na dwór.
Jeżeli podczas wybuchu wulkanu do atmosfery wyrzucany jest pył wulkaniczny, wówczas przed wyjściem z domu ludzie powinni zakładać maski i okulary ochronne.
Pielęgniarka i Kierownik Przychodni w Heilsuvernd – Małgorzta Kantorska