Islandzki Czerwony Krzyż opublikował szczegółowy raport, powołując się na liczne źródła, w którym stwierdza, podobnie jak to miało miejsce wiele razy wcześniej, że deportacja ludzi do Grecji, a w szczególności dzieci, skaże je na życie na ulicy, bez dostępu do mieszkania, pracy i opieki zdrowotnej. Z tego powodu deportowanie z Islandii do Grecji około 300 osób, jest sprzeczne z Konwencją ONZ o prawach dziecka oraz islandzką ustawą o imigrantach.
W raporcie wskazano, że nawet w przypadkach, w których dana osoba otrzymała ochronę międzynarodową w Grecji, „przeszkody uniemożliwiają jej spełnienie wymogów związanych z dokumentacją niezbędną do uzyskania dostępu do kluczowych praw, takich jak opieka zdrowotna, mieszkanie, opieka społeczna i dostęp do rynku pracy na takich samych warunkach jak obywatele danego kraju”. Dzieciom niekiedy nie wolno nawet opuszczać obozów, mają też znaczne trudności z dostępem do edukacji i opieki zdrowotnej.
Artykuł 3 Konwencji ONZ o Prawach Dziecka, którą Islandia skodyfikowała, mówi wyraźnie: „We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez publiczne lub prywatne instytucje opieki społecznej, sądy, władze administracyjne lub ciała ustawodawcze, należy przede wszystkim brać pod uwagę najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka”.
Ponadto w rozdziale 4 art. 36 ustawy o cudzoziemcach, w przedostatnim akapicie tego artykułu czytamy: „Jeśli zastosowanie [pierwszego akapitu art. 36] prowadziłoby do naruszenia art. 42, np. ze względu na okoliczności w kraju, do którego wnioskodawca ma być wysłany, wniosek należy rozpatrzyć”. Artykuł 42 wyraźnie stwierdza: „Zgodnie z niniejszą ustawą nie jest dopuszczalne wysłanie cudzoziemca lub bezpaństwowca na obszar, na którym ma on powody obawiać się prześladowań (…) lub z powodu okoliczności podobnych do tych, które występują w koncepcji uchodźcy, znajduje się w bezpośrednim niebezpieczeństwie śmierci lub poddania nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu”.
Warunki, w jakich przebywają w Grecji osoby, którym przyznano ochronę międzynarodową, są dobrze udokumentowane. Raport z listopada 2020 roku, „Report on the Living Conditions of Beneficiaries of International Protection in Greece”, przedstawia obraz warunków w tym kraju, stwierdzając: „Wiele sądów międzynarodowych i krajowych orzekło już, że warunki życia zarówno osób ubiegających się o azyl, jak i osób uznanych za uchodźców w Grecji są tak tragiczne, że mogą stanowić »nieludzkie lub poniżające traktowanie« zgodnie z art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 4 Europejskiej Karty Praw Podstawowych lub art. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, a zatem uniemożliwiają powrót osób do kraju zgodnie z zasadą non-refoulement”.
Plan deportacji wzbudził wiele kontrowersji, a zastrzeżenia zgłosiły: Czerwony Krzyż, opozycja parlamentarna, a nawet biskup Islandii.
W chwili obecnej ministrowie rządu nie są w pełni zgodni co do planu, który podlega ministrowi sprawiedliwości Jónowi Gunnarsonowi. Minister spraw społecznych Guðmundur Ingi Guðbrandsson nie zgadza się z tym planem i uważa, że należy zbadać więcej przypadków, zwłaszcza tych dotyczących dzieci.
Czas pokaże, czy rząd przeprowadzi niektóre lub wszystkie deportacje, z uwzględnieniem lub bez uwzględnienia ustawy.
