Tragiczny wypadek w jaskini lodowej w lodowcu Hofsjökull, gdzie w środę 28 lutego 2018 roku tuż przed północą znaleziono ciało miejscowego przewodnika, przypomina nam, że jaskinie lodowe mogą być niebezpieczne. Niedoświadczone osoby nigdy nie powinny same wędrować po lodowcach ani wchodzić do jaskiń lodowych bez przewodnika, który jest zaznajomiony z tym terenem.
Jaskinia znajduje się w lodowcu Blágnípujökull, który stanowi jęzor lodowca Hofsjökull. Obszar ten jest bardzo oddalony i trudno dostępny. Do jaskini nie prowadzi żadna droga. Można do niej dotrzeć tylko specjalnie wyposażonymi górskimi ciężarówkami i śnieżnymi skuterami.
Aktywny system wulkaniczny
Jaskinia, w której miał miejsce wypadek, została odkryta pod koniec ubiegłego roku przez alpinistów stacjonujących w Kerlingafjöll Highland Center. Powstała na skutek aktywności geotermalnej pod lodowcem.
Lodowiec Hofsjökull, który znajduje się na wysokości 1765 m i obejmuje obszar 900 kilometrów kwadratowych, jest trzecim co do wielkości islandzkim lodowcem. Jest on posadowiony na szczycie głównego systemu wulkanicznego. Ukryty pod lodowcem wulkan Hofsjökull jest uważany za jeden z najbardziej imponujących szczytów na Wyżynach Centralnych.
Niewiele wiadomo o jego aktywności geotermalnej lub wulkanicznej, gdyż odbywa się ona pod pokrywą lodową o grubości 700 m. Wulkan ten znajduje się z dala od zamieszkanych obszarów i od czasu osiedlenia się ludzi na Islandii odnotowano jego kilka stosunkowo niewielkich erupcji. Jesienią 2017 roku z lodowca Blágnípujökull spłynęła niewielka powódź lodowcowa, spowodowana najprawdopodobniej topnieniem lodu w wyniku aktywności geotermalnej. Uważa się, że to właśnie wtedy powstała jaskinia lodowa.
Na początku lutego miejscowy przewodnik nakręcił film wewnątrz jaskini. Po jej odkryciu kilka firm turystycznych zorganizowało tam wycieczki. W ostatnim tygodniu dotarło do niej wiele grup zwiedzających. Szacuje się, że jaskinię odwiedziło już tysiąc osób.
Geotermalne jaskinie lodowe są z natury niebezpieczne
Rzeczona jaskinia ciągnie się pod lodowcem na długości 150 metrów. W odróżnieniu od jaskiń lodowych na południu Islandii, które są popularnym miejscem turystycznym, ta jaskinia powstała w wyniku aktywności geotermalnej. Rozróżniamy dwa typy jaskiń lodowych – tworzone przez wodę płynącą z topniejącego lodowca oraz formowane w wyniku aktywności geotermalnej. Te tworzone przez wodę z lodowca są dużo bezpieczniejsze, niż formowane geotermalnie, ponieważ te drugie są niestabilne, co zwiększa ryzyko odpadania fragmentów lodu ze stropu lub ścian jaskini. Mogą w nich również występować trujące gazy.
W wyniku aktywności geotermalnej powstają duże ilości gazów, w tym siarkowodoru. Wysokie stężenie tego gazu może spowodować utratę przytomności, a przebywanie w jego oparach może mieć skutki śmiertelne.
Lodowiec Hofsjökull
Lodowiec Blágnípujökull oznaczono na czerwono, a Kerlingafjöll Highland Center oznaczono na żółto/ Fot. loftmyndir.is
Wysokie stężenie śmiercionośnych gazów
Pomiary wykonane 17 lutego w głębi jaskini Blágnípujökull wykazały stężenie na poziomie 120–183 ppm. Stężenie powyżej 100 ppm jest uważane za niebezpieczne dla zdrowia i życia. Przy niskich stężeniach siarkowodór można wyczuć po zapachu – pachnie jak siarka. Jednak przy stężeniach powyżej 150 ppm węch się poważnie osłabia i można pomyśleć, że stężenie gazu zmalało.
W przypadku niebezpiecznie wysokich stężeń siarkowodoru nie można zatem wykryć go za pomocą węchu. Podczas przebywania w jaskiniach lodowych utworzonych w wyniku aktywności geotermalnej przez cały czas należy używać detektorów gazu. Grupa, z którą podróżował zmarły przewodnik, miała detektor gazu, ale wydaje się, że mężczyzna odłączył się od reszty grupy.
To nie był pierwszy wypadek w jaskini
Na początku lutego siedmioletnia dziewczynka przebywała w jaskini ze swoimi rodzicami. W pewnej chwili usiadła i straciła przytomność. Natychmiast wyniesiono ją na zewnątrz, gdzie doszła do siebie.
Po tym wypadku Islandzkie Służby Meteorologiczne i policja w południowej Islandii wydały ostrzeżenia, aby zachować szczególną ostrożność podczas zwiedzania jaskini.
W temacie:
- Ostrzeżenie dla podróżujących – trujące gazy w jaskini na południu Islandii
- W jaskini lodowcowej znaleziono ciało mężczyzny
icelandmag.is/Grupa GMT/Monika Szewczuk
