Burnirót (łac. Rhodiola rosea) jest wybitnie odporną rośliną, która rozwija się w surowych warunkach klimatycznych Islandii. Słynie z charakterystycznych, grubych, mięsistych korzeni oraz zdolności do przetrwania w ekstremalnym alpejskim klimacie.
Polska nazwa to różeniec górski – gatunek z rodziny gruboszowatych. Występuje na całym obszarze wokółbiegunowym – w Ameryce Północnej, Europie, Azji.
Zazwyczaj osiąga wysokość od 10 do 30 centymetrów, prezentując małe, żółtawo-zielone kwiaty, które kwitną od czerwca do sierpnia.
Burnirót tworzy gęste, nisko położone maty z soczystych liści, co jest adaptacją do zimnych i wietrznych warunków jej rodzimych siedlisk. Te maty tworzą ochronny mikroklimat, który pozwala roślinie zachować wilgoć i ciepło.
Roślina ta odgrywa kluczową rolę w naturalnym ekosystemie Islandii. Zapewnia pożywienie i schronienie dla różnych zapylaczy, w tym pszczół i motyli, przyczyniając się tym samym do bioróżnorodności i stabilności środowiska. Zdolność rośliny do rozwoju na ubogich, skalistych glebach oraz wytrzymywania ekstremalnych warunków pogodowych podkreśla jej znaczenie ekologiczne.
Rhodiola rosea jest bardzo wysoko ceniona za swoje właściwości lecznicze, szczególnie adaptogenne, które pomagają organizmowi radzić sobie z fizycznym i psychicznym stresem. Tradycyjna medycyna skandynawska od wieków wykorzystuje burnirót do zwiększania wytrzymałości, redukcji zmęczenia oraz poprawy funkcji poznawczych.
Współczesne badania naukowe potwierdziły te tradycyjne zastosowania, podkreślając potencjał tej rośliny w redukcji stresu, łagodzeniu objawów depresji oraz poprawie ogólnego samopoczucia.
Liczne badania, w tym te opublikowane przez Islandzki Instytut Historii Naturalnej (Náttúrufræðistofnun Íslands), wskazują na bioaktywne związki w Rhodiola rosea, takie jak rozawiny i salidrozyd. Uważa się, że to właśnie one odpowiadają za terapeutyczne działanie rośliny, która:
- stymuluje układ odpornościowy;
- podnosi nastrój i polepsza ogólne samopoczucie;
- obniża poziom cukru we krwi;
- obniża poziom stresu, niepokoju i nadmiernej nerwowości;
- dostarcza sił witalnych;
- poprawia jakość snu;
- usprawnia procesy myślowe i zwiększa koncentrację;
- działa antyoksydacyjnie;
- wykazuje aktywność anaboliczną.
Przygotowanie naparu z korzenia różeńca górskiego jest bardzo proste. Wystarczy jedną płaską łyżkę rozdrobnionego korzenia zalać świeżo zagotowaną, ostudzoną do 80–85°C wodą i pozostawić na 4–5 godzin albo na noc. Przecedzić i spożywać napar podzielony na 2–3 porcje. Pierwsze efekty poprawy nastroju można zaobserwować już po kilku tygodniach.
Nie należy przesadzać z ilością, gdyż napar z różeńca może niekiedy mieć skutki uboczne o umiarkowanym nasileniu, takie jak bóle głowy, bóle brzucha czy problemy ze snem.
Nie należy łączyć przyjmowania naparu z różeńca z lekami o działaniu psychostymulującym!
W czasach historycznych na Islandii burnirót była ceniona nie tylko za swoje właściwości lecznicze, ale także wykorzystywana jako źródło pożywienia w czasach niedoboru. Częścią jadalną rośliny są jej korzenie, które mają znakomite wartości odżywcze.
W Polsce różeniec górski występuje wyłącznie w Sudetach i Karpatach, tylko na terenie parków narodowych.
W artykułach z serii Zielnik islandzki, czyli owce wiedzą, co dobre przeczytasz także o:
