Islandzkie imiona w krajowym rejestrze imion nie będą już traktowane jako „męskie” lub „żeńskie”. Oznacza to, że każdy będzie mógł przyjąć dowolne imię z rejestru, bez względu na płeć. Jest to poważna zmiana w islandzkiej konwencji nadawania imion. Zgodnie z poprzednią ustawą o uzgodnieniu płci: „dziewczynkom należy nadawać imiona żeńskie, a chłopcom imiona męskie”.
Usunięcie określania płci imion jest jedną ze zmian, które wejdą w życie w ramach ustawy o uzgodnieniu płci, którą parlament uchwalił w zeszłym tygodniu. Dotyczy to zarówno rodziców nazywających swoje dzieci, jak i dorosłych, którzy chcą oficjalnie zmienić swoje imiona. Ustawa o uzgodnieniu płci daje również osobom fizycznym prawo do zmiany płci według ich doświadczenia i nie rejestruje się ani jako mężczyzna, ani jako kobieta (oznaczenie „x” na dokumentach).
Zgodnie z wcześniejszymi przepisami dotyczącymi imion nie można było nadawać danego imienia zarówno mężczyznom, jak i kobietom, z wyjątkiem rzadkich przypadków, w których istniał precedens w tym zakresie. Jeśli więc np. kobieta chciałaby przyjąć imię, które zostało zarejestrowane jako męskie, musiałaby złożyć wniosek do Islandzkiego Komitetu ds. Imion.
Ten właśnie aspekt prawa został poddany międzynarodowej kontroli w 2013 roku, kiedy 15-letnia wówczas Blær Bjarkardóttir Rúnarsdóttir została poinformowana, że będzie musiała zmienić imię, ponieważ „Blær” jest dopuszczalne tylko jako imię dla chłopca. Jej matka, Björk Eiðsdóttir, nadała jej imię Blær jako niemowlęciu, powołując się na wcześniejsze użycie imienia dla kobiet, ale nie otrzymała zgody Komitetu ds. Imion. Na wszystkich oficjalnych dokumentach i paszporcie widniało „Stúlka”, czyli dosłownie „dziewczyna”. Blær i Björk pozwały państwo za brak prawa do noszenia swojego imienia i w tym samym roku wygrały sprawę.
W zeszłym roku zdarzyła się podobna sytuacja, gdy islandzki Komitet ds. Imion odrzucił wniosek o umożliwienie nadania czteroletniej dziewczynce imienia Alex. Zgodnie z uzasadnieniem komitetu, Alex zostało uznane tylko za imię dla chłopca. Decyzja ta została cofnięta w marcu 2018 r., ponieważ podano przykłady używania tego imienia również przez dziewczęta.
Ponadto w nowej ustawie o uzgodnieniu płci umożliwia się również osobom, które zarejestrują swoją płeć jako „x”, przyjmowanie neutralnych pod względem płci nazwisk rodowych w miejsce patro- i matronimicznych, które wskazują, czyją córką lub synem jest dana osoba. Status quo wymaga nadania dzieciom nazwisk określających, że jest to mężczyzna lub kobieta. Nazwisko jest tworzone przez dodanie do imienia ojca lub matki przyrostka -son (syn) lub -dóttir (córka). Obecnie istnieje neutralna pod względem płci możliwość dodania przyrostka -bur, który nie zawiera żadnych skojarzeń dotyczących płci.
Weźmy za przykład osobę o imieniu Alex. Zamiast posługiwać się imieniem Alex Jónsdóttir (dosłownie „Alex, córka Jóna”) lub Alex Jónsson („Alex, syn Jóna”), może nazywać się Alex Jónsbur, czyli „Alex, dziecko Jóna”. Należy jednak zauważyć, że ta neutralna pod względem płci opcja będzie dostępna tylko dla Islandczyków, którzy nie są oficjalnie zarejestrowani ani jako mężczyźni, ani jako kobiety. Osoby zarejestrowane jako kobiety będą nadal zobowiązane do przyjęcia przyrostka -dóttir, a zarejestrowane jako mężczyźni nadal będą musiały używać przyrostka -son.
Krzysztof Szewczuk
