Rząd Islandii jest zainteresowany odzyskaniem starych islandzkich manuskryptów z Danii. Zatwierdzono właśnie wniosek Lilji Alfreðsdóttir, minister edukacji, nauki i kultury, o powołanie grupy zadaniowej do zaplanowania negocjacji z Danią w sprawie przetransportowania stamtąd do Islandii większej liczby starych islandzkich manuskryptów w celu ich zachowania dla przyszłych pokoleń.
Po uzyskaniu zgody Lilja przedstawiła sprawę duńskiej ambasador w Islandii, Evie Egesborg Hansen, której spodobał się ten pomysł.
Liczne rękopisy, napisane w Islandii w średniowieczu, które były częścią zbioru islandzkiego kolekcjonera Árniego Magnússona (1663–1730), nadal pozostają w Instytucie Arnamagnæana w Kopenhadze.
W wyniku porozumienia między obydwoma narodami w latach 1971–1997 zwrócono pewną liczbę rękopisów do Islandii. Z różnych powodów Lilja uważa, że nadszedł czas na odzyskanie ich reszty.
Uniwersytet w Kopenhadze podjął niedawno decyzję o likwidacji jesienią bieżącego roku stanowiska adiunkta w dziedzinie badań nad rękopisami ze zbioru Arnamagnæan. Wynika to z potrzeby obniżenia kosztów, ale urzędnicy uniwersyteccy wykazali wolę utrzymania stanowiska, pod warunkiem, że Islandczycy zrefundują wynagrodzenie. Pomysł ten nie jest zbyt popularny w Islandii.
„Wydaje mi się, że problem z adiunkturą na Uniwersytecie w Kopenhadze ma związek z malejącymi ambicjami i zainteresowaniem Duńczyków tym dziedzictwem kulturowym” – stwierdza Lilja. „Dlatego uważam za bardziej naturalne, aby rękopisy, które wciąż pozostają w Kopenhadze, wróciły do domu”.
„Jesteśmy również lepiej przygotowani do przechowywania tych prac, gdyż będziemy mieć specjalny budynek w Reyjavíku przeznaczony do tego typu działań. Znajdą się w nim specjalnie zaprojektowane pomieszczenia do konserwacji, badań i przechowywania rękopisów” – dodaje.
Gdy w 1918 roku Islandia stała się suwerennym krajem, poproszono Danię o zwrot islandzkich manuskryptów, zawierających relacje z historii i kultury Islandii w pierwszych wiekach osadnictwa. Żądania te nasiliły się wraz z utworzeniem Republiki Islandii w 1944 roku. Pierwsza dostawa manuskryptów dotarła wreszcie w 1971 roku, a ostatnia w 1997 roku.
W Instytucie Badań Islandzkich Árniego Magnússona w Reykjaviku przechowuje się łącznie 1660 rękopisów i ich części, a także tysiące starych listów. Wszystkie zostały napisane w Islandii, a większość z nich obejmuje tematy dotyczące Islandii. W Kopenhadze pozostaje jeszcze około 1350 rękopisów. Obejmują one głównie historię krajów nordyckich i Europy. Wśród nich jest Heimskringla Snorriego Sturlusona.
Grupa GMT/Monika Szewczuk
