Czterdzieści lat temu zakończyła się ostatnia erupcja wulkanu Krafla.
System wulkaniczny Krafli rozciąga się od dna fiordu Axarfjörður na około 90–100 kilometrów w głąb lądu i składa się z roju szczelin i centralnego wulkanu z kalderą o wymiarach 7 km na 9 km, utworzoną około 110 000 lat temu.
System ten był umiarkowanie aktywny w holocenie, w trzech różnych okresach erupcyjnych, a obecny okres trwał około 2800 lat z sześcioma epizodami wulkaniczno-tektonicznymi, z których w każdym wystąpiła jedna lub więcej erupcji szczelinowych.
Objętości wypływającej lawy mieściły się w zakresie od 0,1 do 1 km3. Pierścienie tufowe Hverfjall i Lúdent na wschód od Mývatn zostały utworzone wzdłuż tego systemu szczelin.
W rejonie Mývatn struktura skorupy ziemskiej przypomina ofiolit, czyli zespół powstałych pod powierzchnią oceanu skał magmowych, często w różnym stopniu przeobrażonych. Najniżej występują głębinowe, ultrazasadowe skały – perydotyt i dunit, następnie gabro i bazalty, przykryte oceanicznymi osadami. Całość jest dwukrotnie grubsza niż w przypadku zwykłego ofiolitu.
Komora magmowa jest położona w orientacji wschód-zachód na głębokości 3–7 km w poprzek kaldery. Podczas epizodów aktywności wulkanicznej w centrum kaldery tworzy się ośrodek ciśnienia spowodowany napływem magmy, a po fazie intruzji magmy może nastąpić faza erupcyjna obejmująca kilka epizodów.
Znajdujące się w okolicy jezioro Mývatn powstało podczas erupcji, która wytworzyła starsze pole lawy Laxarhraun z wulkanu tarczowego Ketildyngja (systemu wulkanicznego Fremrinamur) około 3800 lat przed naszą erą. Obecnie jezioro Mývatn jest ograniczone przez młodsze pole lawy Laxarhraun z systemu wulkanicznego Krafla, które utworzyło się około 2000 lat przed naszą erą.
Interesujący element krajobrazu Mývatn stanowią pseudokratery, które powstały, gdy młodszy strumień lawy Laxarhraun wpłynął do jeziora.
Krater Viti i sąsiednie mniejsze kratery powstały podczas krótkiej erupcji w dniach 17–18 maja 1724 roku. Erupcja i towarzyszące jej trzęsienia ziemi spowodowały ucieczkę ludzi mieszkających na farmach na wschód od jeziora Mývatn.
Wczesne prekursory erupcji Krafli można opisać na podstawie sekwencji zdarzeń w latach 1724–1729 (są dostępne relacje pisemne) i 1975–1984 (są dostępne pomiary). Wyglądało to tak, że po kilku stuleciach narastania naprężeń w skorupie ziemskiej przez około rok następuje napływ magmy bazaltowej do komory magmowej Krafli. Magma pod ciśnieniem rozprzestrzenia się w ciągu kilku lat pod ziemią wzdłuż roju szczelin. Następnie występują erupcje szczelinowe w odległości mniejszej niż 10 km od ośrodka ciśnienia komory magmowej. Oczekiwany zasięg obszaru lawy mieści się w zakresie 20–35 km2.
Intruzje przemieszczające się przez strop komory magmowej mogą przecinać „kieszenie” magmy ryolitycznej pod polem geotermalnym i powodować hydrotermalne erupcje wybuchowe generowane przez parę wodną, tworząc pseudokratery.
Krafla jest głównym wulkanem tego systemu i w latach 1975–1984 doszło tam do dziewięciu erupcji wulkanicznych, a sekwencja wydarzeń jest porównywana do aktywności na półwyspie Reykjanes.
Pierwsza z erupcji w tamtym cyklu miała miejsce 20 grudnia 1975 roku, a ostatnia zakończyła się czterdzieści lat temu – 18 września 1984 roku. Zaczęła się natomiast 4 września po 33 miesiącach spokoju. Utworzyła się szczelina rozciągająca się na 8,5 km na północ od Leirhnjukúr. Najwięcej lawy wylało się na północnym krańcu szczeliny.
Páll Einarsson, emerytowany profesor geofizyki, twierdzi, że aktywność wulkaniczna w rzeczywistości trwała dłużej, aż do 1989 roku, ponieważ magma wciąż była w ruchu, a poziom gruntu nadal się podnosił. W ciągu tych piętnastu lat doszło do dwudziestu ruchów magmy, z których dziewięć zakończyło się erupcją.
Geolodzy regularnie analizowali sekwencję wydarzeń w ostatnich latach, ponieważ schemat jest dobrze znany. W obszarze Krafli magma gromadziła się w komorze magmowej, która pod pewnym ciśnieniem wydostawała się na powierzchnię w postaci erupcji. Częściej jednak zastygała pod ziemią, czemu towarzyszyły trzęsienia ziemi, z których największe w Kópasker w 1976 roku miało magnitudę 6,3.
W pobliżu wulkanu Krafla i jeziora Mývatn wybudowano największą dotychczas elektrownię geotermalną – Kröflustöð. Jej łączna moc wynosi 63 MW. Wykorzystuje 33 otwory wiertnicze i może wygenerować 500 GWh energii elektrycznej rocznie. Budowę elektrowni rozpoczęto w 1974 roku od wykonania próbnych odwiertów, a w 1978 roku oddano ją do użytku. W elektrowni jest dostępna do zwiedzania wystawa geologiczna oraz prezentująca wykorzystanie energii geotermalnej na Islandii.
Do elektrowni i głównej kaldery Krafli można wygodnie dojechać skręcając na wysokości pola geotermalnego Hverir w drogę nr 863.
A na koniec zaproszenie na pierwszy festiwal z cyklu Goslokahátíð Kröflu, który odbędzie się w weekend. W programie festiwalu laboratoria naukowe, występy muzyczne i inne wydarzenia. W sobotę odbędzie się tam światowa premiera filmu dokumentalnego „Krafturinn i Kräflu – Krafturinn í Kröflu – umbrot og uppbygging”. Wszelkie informacje na temat festiwalu można znaleźć TU.
Krafla 65° 43’N; 16° 47’W
Z serii Wulkaniczny Alfabet
- Wulkaniczny alfabet – A jak Askja
- Wulkaniczny alfabet – B jak Búrfell
- Wulkaniczny alfabet – C jak Czarcie Wrota
- Wulkaniczny alfabet – D jak Dimmuborgir
- Wulkaniczny alfabet – E jak Eldfell
- Wulkaniczny alfabet – F jak Fagradalsfjall
- Wulkaniczny alfabet – G jak Grímsvötn
- Wulkaniczny alfabet – H jak Hverfjall
- Wulkaniczny alfabet – I jak Islandia
- Wulkany moja miłość
